Ιωάννης Παπαζήσης: “Εννέα στις δέκα προτάσεις που μου κάνουν είναι σε κλασικά έργα”

Η «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή σε καλοκαιρινή περιοδεία σε σκηνοθεσία Λίλλυς Μελεμέ

Την τραγωδία του Σοφοκλή «Ηλέκτρα», το όψιμο αριστούργημα του μεγάλου τραγικού ποιητή, παρουσιάζουν, η Εταιρεία Τέχνης “ArsAeterna” σε συνεργασία με το θέατρο του Νέου Κόσμου.

Την σκηνοθεσία υπογράφει η Λίλλυ Μελεμέ, ενώ τον ομώνυμο ρόλο ερμηνεύει η Λένα Παπαληγούρα. Τους πρωταγωνιστικούς ρόλους ερμηνεύουν οι Στρατής Χατζησταματίου (Ορέστης), Ελισάβετ Μουτάφη (Κλυταιμνήστρα), Ιωάννης Παπαζήσης (Παιδαγωγός), Εριέττα Μανούρη (Χρυσόθεμις), Δαυίδ Μαλτέζε (Αίγισθος), Πάρης Λεόντιος (Πυλάδης).

Ο Ιωάννης Παπαζήσης με αφορμή την παράσταση που πραγματοποιήθηκε στο αμφιθέατρο του Κάστρου Καλαμάτας,  μίλησε στην “Ε” και την Κωνσταντίνα Δρακουλάκου για το ρόλο του Παιδαγωγού, για τις διασκευές στα έργα των αρχαίων τραγωδιών αλλά και για το κλασικό θέατρο που τρέφει μια ιδιαίτερη αδυναμία. “Δεν είμαι από αυτούς που λατρεύουν το μοντέρνο θέατρο, προτιμώ το κλασικό θέατρο, μου αρέσει πάρα πολύ”, αναφέρει.

Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Δρακουλάκου

Πώς αποφασίσατε να γίνετε ηθοποιός;

Εντελώς τυχαία, στα εικοσιτέσσερα χρόνια μου με την καθοδήγηση μιας φίλης. Δεν είχα στο μυαλό μου κάτι τέτοιο, να ασχοληθώ με την υποκριτική. Η φίλη μου μου πρότεινε πως θα έπρεπε να γίνω ηθοποιός και ότι θα έπρεπε να δώσω εξετάσεις στο Εθνικό Θέατρο. Εδωσα εξετάσεις, πέρασα και μετά τα πράγματα πήραν την πορεία από μόνα τους.

Πείτε μας λίγα λόγια για την “Ηλέκτρα”. Με ποια οπτική προσεγγίζετε τον ρόλο σας;

Εξαρχής η Λίλλυ Μελεμέ ήθελε μια κλασική μορφή της τραγωδίας, ήθελε να βασιστεί στους ηθοποιούς, στο βάθος που μπορεί να φέρουν οι ηθοποιοί, στο συναισθηματικό κόσμο των ηθοποιών για να μπορέσουν να δώσουν με το δικό τους βάθος και τη δική του θεματολογία ο κάθε ηθοποιός να μπορέσει να περάσει πάνω στη σκηνή αυτό που έχει στη δική του ανάγνωση για την “Ηλέκτρα”. Δηλαδή βασίστηκε πολύ έντονα στους ηθοποιούς. Ηθελε πολύ καθαρά να ακουστεί το κείμενο. Μόλις πήραμε τη μετάφραση θεωρήσαμε ότι έχουμε ένα κείμενο που θέλαμε να το ακούσουμε εμείς οι ίδιοι, το ακούγαμε και το θαυμάζαμε εμείς οι ίδιοι και θέλαμε να το ακούσει ο κόσμος. Το λέω αυτό με πολύ σκέψη γιατί πραγματικά δώσαμε πολύ μεγάλη βάση σε αυτό για να μη φεύγει το κείμενο καθόλου από το άκουσμα των θεατών.

Πώς θεωρείτε ότι ο ρόλος του Παιδαγωγού συμβάλλει στην εξέλιξη της ιστορίας;

Ο Παιδαγωγός το πιο ιδιαίτερο κομμάτι που έχει, που εντόπισα εγώ και βασίστηκα εκεί σε συνεργασία με τη Λίλλυ Μελεμέ, είναι ότι φέρει ένα μυστικό σε αυτόν τον γνωστό πολύ μονόλογο που έχει, που στην ουσία γνωρίζουμε πολύ καλά ότι βλέποντας τον κριτή πάνω στη σκηνή, αυτό το μυστικό το γνωρίζει ο ηθοποιός και ο θεατής. Φέρει την αναγγελία ότι ο Ορέστης είναι νεκρός αλλά είναι ένα ψέμα. Το γνωρίζει ο θεατής. Εγώ βασίστηκα πάνω σε αυτό. Ηθελα να κάνω αυτό το παιχνίδι με το θεατή ότι κοροϊδεύουμε τους ηθοποιούς της σκηνής και γι’ αυτό το έχουμε εμπλουτίσει με μια διαφορετική οπτική καθόλου τραγική, με ένα παιχνίδι επί σκηνής γι’ αυτό που θα έρθει παρακάτω.

Θεωρείτε ότι ένα έργο αρχαίας τραγωδίας θα πρέπει να ακολουθεί πλήρως το πρωτότυπο ή να ξεφεύγει από αυτό;

Δεν είμαι αντίθετος σε τίποτα αρκεί να υπάρχει αποτέλεσμα. Εκ του αποτελέσματος κρίνονται όλα. Εάν ένας σκηνοθέτης αποφασίσει να ακολουθήσει την τραγωδία, το κείμενο όπως είναι, και το αποτέλεσμά του υπηρετεί τον μύθο και την τραγωδία και είναι εκπληκτικό, τότε καλώς να είναι το κείμενο όπως είναι. Αν παρέμβει πάνω στο κείμενο ή με τη μετάφραση ή με εικαστικό τρόπο, το πάει σε άλλους κόσμους -γίνεται αυτό που λέμε πιο μοντέρνο θέατρο και το αποτέλεσμα έχει μια λειτουργικότητα και μια άποψη και μια θέση- τότε καλώς να έρθει και αυτό. Η ανάγνωση των έργων είναι αυτή που είναι. Η θέση να το περάσεις πάνω στη σκηνή είναι άλλο πράγμα. Δεν με δεσμεύει κάτι στο να μην το πειράξω, αρκεί όμως να μην αλλοιώσω την οπτική του έργου και το σκοπό του όχι για κανέναν ιδιαίτερο ιερό λόγο αλλά για το ότι δεν θα έχει κανένα νόημα. Εγώ δεν πιστεύω στην ιερότητα των κειμένων, δεν θα έχει κανένα νόημα αυτό. Δηλαδή όλα γίνανε για κάποιο λόγο. Εχει ένα λόγο που υπάρχει αυτό.

Ποια είναι η άποψή σας για τη θεατρική παράσταση “Σφήκες” της Λένας Κιτσοπούλου στην Επίδαυρο και τη θύελλα αντιδράσεων που προκάλεσε;

Γελάω με την υποκρισία των θεατών αλλά και των ανθρώπων που έκαναν την παράσταση. Για ένα και μόνο λόγο πας να δεις το συγκεκριμένο έργο, του συγκεκριμένου καλλιτέχνη, για να ερεθιστείς. Ηξερες πολύ καλά τι θα πας να δεις. Εγώ δεν ξαφνιάστηκα. Μια παράσταση που έχω δει της Λένας Κιτσοπούλου, που θεωρείται πολύ προκλητική, δεν θεώρησα καθόλου προκλητικό αυτό που είδα. Εγώ θα ήθελα πάρα πολύ να δω μια παράσταση οποιουδήποτε καλλιτέχνη όχι μόνο της κ. Κιτσοπούλου και να με ερεθίσει και να ακολουθήσει το μύθο του, αυτό που του φέρει ως μύθο. Δηλαδή το να πάμε στην Επίδαυρο και να δούμε ένα έργο που έχει αλλάξει και υπάρχει βωμολοχία ή υπάρχουν σκηνές που δεν υπήρχαν, αυτό περίμενα να δω και αυτό θα είδανε. Θα ήθελα πάρα πολύ να με προκαλέσει και να με βγάλει έξω από τα ρούχα μου αλλά θεωρώ ότι είναι όλα λίγο fake και λίγο ψέματα αυτά που συμβαίνουν.

Ο πολύς κόσμος σάς γνώρισε από την τηλεόραση. Πώς λαμβάνετε την αγάπη του κόσμου έως τώρα μέσα από την περιοδεία;

Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό. Είχα πολύ γρήγορη αναγνώριση από τον κόσμο, με έμαθε πάρα πολύ γρήγορα και μου έχει δείξει την αγάπη του είκοσι χρόνια πάρα πολύ έντονα. Αλλά ξέρετε όσο περνάει ο καιρός, αυτά τα πράγματα δεν είναι δεδομένα. Δεν είμαστε εδώ για να μας αγαπάει ο κόσμος, πρέπει να προσφέρουμε και εμείς έργο ώστε ο κόσμος να εκτιμήσει και να εκτιμήσουμε και εμείς αυτή τη σχέση αγάπης, παράδοσης έργου που υπάρχει. Εγώ έχω ρίξει τα τελευταία 10 χρόνια την αφοσίωσή μου σε αυτό. Νιώθω μια ανάγκη να ανταποδώσω στον κόσμο την αγάπη που μου έχει δώσει και αυτό μπορώ να το κάνω όχι χαμογελώντας ψεύτικα σε φωτογραφίες, ούτε λέγοντας ωραία πράγματα σε συνεντεύξεις αλλά παίζοντας κάθε φορά ένα σκαλί παραπάνω και νομίζω ότι αυτό το καταφέρνω και παλεύω γι’ αυτό.

Εχετε μια γλυκιά εμμονή σε κλασικά κείμενα. Τι ετοιμάζετε το φετινό χειμώνα;

Εχω εμμονή αλλά έχουν εμμονή και αυτοί που με διαλέγουν. Από την ημέρα που ξεκίνησα στο θέατρο εννέα στις δέκα προτάσεις που μου κάνουν είναι σε κλασικά έργα. Είμαι πολύ χαρούμενος γιατί και εμένα τα γούστα μου ως αναγνώστη και ως θεατή είναι στα κλασικά έργα. Δεν είμαι από αυτούς που λατρεύουν το μοντέρνο θέατρο, προτιμώ το κλασικό θέατρο, μου αρέσει πάρα πολύ. Για το χειμώνα δεν ετοιμάζω τίποτα γιατί είμαι σε μια φάση τελειώνοντας την “Ηλέκτρα” που κρατήθηκα πάρα πολύ φέτος θεατρικά και περιμένω μετά το “Βόιτσεκ” που έκανα και το χειμώνα να κάνω και κάτι παρόμοιο, ίσως τη δεύτερη σεζόν. Εχει να κάνει με την εκτίμηση και την ανάγκη που έχεις να δώσεις κάτι παραπάνω στον κόσμο. Εμένα δεν με βιάζει αυτή η δουλειά γενικώς, δεν θέλω να είμαι επίκαιρος, θέλω όταν θα μιλάω υποκριτικά να βάζω ένα σκαλί παραπάνω. Και αυτή τη στιγμή την πρώτη σεζόν δεν θα είχα τίποτα στα χέρια μου και δεν είχα τίποτα και εγώ σαν υποκριτής να δώσω για να κάνω κάτι παραπάνω απλά θα πήγαινα σε μια παράσταση και θα υπήρχα στο σύστημα. Οταν θα έρθει κάτι πολύ ισχυρό στα χέρια μου θα πάω να δώσω ό,τι έχω και δεν έχω.

ΤΟ ΕΡΓΟ

Στην «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή, Ηλέκτρα και Ορέστης εκδικούνται για το φόνο του Αγαμέμνονα από την Κλυταιμνήστρα και τον Αίγισθο, πληρώνοντας το αίμα με αίμα. Βαθιά επηρεασμένος από την εποχή του (τέλη του 5ου αιώνα), που διακατέχεται από πνεύμα αμφισβήτησης, διερεύνησης και αποδόμησης, ο Σοφοκλής επιλέγει να αφηγηθεί τον μύθο των Ατρειδών μέσα από το υποκειμενικό βλέμμα της Ηλέκτρας. Ένα βλέμμα θρυμματισμένο από τον πόνο και το πένθος, που αντανακλά, μεγεθύνει και ενίοτε παραμορφώνει την πραγματικότητα που την περιβάλλει. Πρόκειται για μία πραγματικότητα ζοφερή. Ένα σύμπαν που βουλιάζει στην διαφθορά και την αδικία. Ένας κόσμος αντιηρωικός όπου τα πάντα έχουν ανατραπεί και η τάξη των πραγμάτων έχει διασαλευτεί επικίνδυνα. Σε αυτόν τον κόσμο, η Ηλέκτρα επιλέγει να αποτελέσει το μοναδικό κύτταρο ζωντανής συνείδησης που δεν θα πάψει να καταγγέλλει στο διηνεκές την ανηθικότητα και την υποκρισία. Η φωνή της αποτελεί μια γενναία και δυναμική πράξη ενεργητικής αντίστασης που ενοχλεί διαρκώς και υπενθυμίζει ακατάπαυστα την ανάγκη για αποκατάσταση της φρικτής αδικίας.

Πηγή: eleftheriaonline.gr