Η Βυζαντινή μουσική αποτελεί ένα από τα λαμπρότερα πολιτισμικά επιτεύγματα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας , μια τέχνη στενά συνδεδεμένη με το τελετουργικό μεγαλείο της βασιλεύουσας και τη δύναμη του θρόνου.
Από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες έως την ακμή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας , η μουσική αυτή εξελίχθηκε σε ένα υψηλό αισθητικό και πνευματικό σύστημα, όπου η φωνή αναδεικνύεται σε ιερό όργανο. Με το μονοφωνικό της ύφος και το βάθος των ήχων, η βυζαντινή μουσική δεν υψώνει τον άνθρωπο πέρα από το επίμαχο, δημιουργώντας την αίσθηση ότι κάθε ψαλμός είναι μέρος μιας ουράνιας τελετουργίας.
Η σύνδεσή της με την αυτοκρατορική αυλή δεν ήταν τυχαία αφού αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι ο αυτοκράτορας είχε τον “δικό του” ψάλτη, τον Πρωτοψάλτη του παλατιού . Αξιοσημείωτο δε είναι το γεγονός πως αρκετοί αυτοκράτορες όπως ο Ιουστινιανός ή ο Λέων ο στ’ ο σοφός είχαν ασχοληθεί με τη συγγραφή Βυζαντινών ύμνων.
Η μουσική συνόδευε σημαντικές τελετές, εξυψώνοντας το κύρος της εξουσίας και προβάλλοντας τη μεγαλοπρέπεια του βυζαντινού πολιτισμού. Οι ύμνοι, τα μέλη και οι λειτουργικές μελωδίες, διαμορφώνονται σε αυστηρούς μουσικούς τρόπους, συνθέτουν ένα ακουστικό τοπίο που θυμίζει τη γοητεία των παλατινών εθίμων και την επιβλητικότητα των ιερών ναών.
Στη σύγχρονη εποχή, η Βυζαντινή μουσική συνεχίζει να αποτελεί μια ζωντανή και δυναμική παράδοση. Τα σύγχρονα αναλόγια διατηρούν την τεχνική ακρίβεια και το πνευματικό βάθος των παλαιών διδασκάλων, ενώ οι νεότεροι ψάλτες και οι χορωδίες επιχειρούν να παρουσιάσουν το ρεπερτόριο με νέα αισθητική, χωρίς να προδίδουν την ουσία του. Παράλληλα, η διάδοση της βυζαντινής μουσικής σε παγκόσμιο επίπεδο, μέσα από ηχογραφήσεις και διεθνείς συναυλίες, προβάλλει τη μεγαλοπρέπειά της ως πολιτισμικό θησαυρό που ξεπερνάει και εποχές.
Έτσι, η βυζαντινή μουσική παραμένει η «τέχνη του αυτοκράτορα» , όχι μόνο ως κληρονομιά ενός ένδοξου παρελθόντος, αλλά και ως ζωντανή έκφραση πνευματικότητας και αισθητικής τελειότητας στον σύγχρονο κόσμο.
