Ο Αγιος Μάμας γεννήθηκε μέσα στη φυλακή στην Παφλαγονία της Καππαδοκίας το 260 μ.Χ. από γονείς χριστιανούς, οι οποίοι είχαν συλληφθεί από τους ειδωλολάτρες για την χριστιανική τους δράση.
Έτσι ο Μάμας, βρέφος ακόμα, έμεινε ορφανός. Όμως, μια χριστιανή γυναίκα, η Αμμία Ματρώνα, τον υιοθέτησε και τον ανέθρεψε με στοργή μητρική και σύμφωνα με το πνεύμα του Ευαγγελίου. Επειδή ονόμαζε τη θετή του μητέρα συνεχώς μάμα, (δηλ. μαμά), ονομάστηκε Μάμας.
Σε ηλικία 15 χρονών συνελήφθη από ειδωλολάτρες και υποβλήθηκε σε βασανιστήρια, λόγω της γενναίας δράσης του, διότι χωρίς φόβο, δημόσια, ομολογούσε το Χριστό.
Μερικά από τα φρικτά βασανιστήρια δεν έφεραν κανένα απολύτως αποτέλεσμα για τους διώκτες του.
Όπως αναφέρει η παράδοση, πέρασαν γύρω από τον λαιμό του σιδερένιο ραβδί και τον έριξαν στη θάλασσα. Ο Άγιος όμως σώθηκε από θαύμα και κρύφτηκε σε μια σπηλιά, όπου τρεφόταν από το γάλα των ελαφιών!!!
Ωστόσο, ξανά-έπιασαν τον Μεγαλομάρτυρα και τον υπέβαλαν σε νέα μαρτύρια. Αυτή τη φορά τον πέταξαν μέσα σε αναμμένο καμίνι, αλλά εκείνος δεν κάηκε!
Τότε τον παρέδωσαν για τροφή στα άγρια θηρία, αλλά αυτά δεν τον πείραξαν και μάλιστα τον άφησαν να τα αρμέξει, ενώ ένα λιοντάρι, όπως θέλει η παράδοση, τον μετέφερε στη ράχη του μακριά από τα υπόλοιπα θηρία!
Οι διώκτες του αποφάσισαν να ξεμπερδεύουν μαζί του και έστειλαν 400 στρατιώτες να τον συλλάβουν. Όμως εκείνοι τον άκουσαν και άλλαξαν, βαφτίστηκαν χριστιανοί!
Τελικά το έτος 275 και σε ηλικία 16 χρονών, ο Άγιος θα βρει φρικτό θάνατο. Μια σιδερένια τρίαινα έγινε το φονικό όργανο, με αυτήν διαπέρασαν τα σπλάγχνα του. Ωστόσο υπάρχουν κι εκείνοι που γράφουν ότι αποκεφαλίστηκε, μαζί με όλους τους στρατιώτες που τον είχαν πιστέψει και είχαν βαφτιστεί από τα χέρια του.
Η λατρεία του Αγίου Μάμα σε όλο τον κόσμο
Το πρώτο κέντρο της λατρείας του Αγίου Μάμα ήταν στη Καισάρεια, όπου και ο τάφος του αγίου. Πρόσφατες ανασκαφές έχουν εντοπίσει τον τάφο και την βασιλική που χτίστηκαν για κείνον. Ο άγιος Μάμας γιορταζόταν στην Καισάρεια δύο φορές το χρόνο, το Σεπτέμβριο και η δεύτερη ήταν στις αρχές της άνοιξη, τότε οι κάτοικοι της περιοχής παρακαλούσαν τον άγιο να εγκαινιάσει την εποχή αυτή.
Στη συνέχεια η λατρεία του αγίου Μάμα επεκταθεί σε όλη την Καππαδοκία, και έφτασε μέχρι την Κωνσταντινούπολη, θα συνεχίσει για να θα φτάσει στη Συρία, το Λίβανο, τη Κύπρο και την Ελλάδα όμως δεν θα σταματήσει εκεί.
Η μνήμη του οποίου τιμάται από την Καθολική Εκκλησία στις 17 Αυγούστου και από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 2 Σεπτεμβρίου.
Στην Ιταλία είναι ιδιαίτερα σεβαστός στην Εμίλια-Ρομάνια, την Τοσκάνη, και στο Μιλάνο, την Μπριάντζα, κοντά στο Κόμο.
Στην πόλη Λανγκρ της Γαλλίας, όπου ο καθεδρικός ναός ήταν αρχικά αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη, όμως τον όγδοο αιώνα, πέρασε στον Άγιο Μάμα (Mammes) όπου τοποθετήθηκαν και τα λείψανα του.
Στην Ισπανία, και συγκεκριμένα στο Μπιλμπάο, το γήπεδο της ομάδας της πόλης Αθλέτικο Μπιλμπάο, έχει πάρει από αυτόν το όνομά του (Σαν Μαμές – San Mamés), καθώς βρίσκεται δίπλα από μία εκκλησία προς τιμήν του, ενώ οι παίκτες της ομάδας αποκαλούνται με το προσωνύμιο «τα λιοντάρια» (Los leones), αναφορά στο μαρτύριο του.
Αλλά και την Πορτογαλία υπάρχει ακόμη και πόλη Άγιος Μάμας (San Mamede) 30.000 κατοίκων.
Οι ναοί στην Ελλάδα είναι πολυάριθμοι
Από την Κάρπαθο, την Κάσο, τη Χίο, στην Κρήτη στον Ψηλορείτη, στη Μονεμβασιά, τη Σκύρο και από εκεί στη Χαλκιδική. Αλλά και στην Κύπρο είναι αφιερωμένες περίπου 66 εκκλησιές, στον Άγιο Μάμα(ντα).
Μάλιστα στην Χαλκιδική υπάρχει ένα μεγάλο χωριό το οποίο ονομάζεται Άγιος Μάμας και στο οποίο λαμβάνει χώρα ένα μεγάλο τριήμερο πανηγύρι προς τιμήν του Αγίου κάθε χρόνο τις πρώτες μέρες του Σεπτεμβρίου, όποτε και η Εκκλησία μας τιμά την χάρη του.
Επίσης στην Κύπρο θεωρείται ένας από τους προστάτες του νησιού και πολλές εκκλησίες αλλά και μοναστήρια είναι αφιερωμένα σε αυτόν.
Ο Άγιος Μάμας είναι προστάτης των βοσκών και των ζώων, αλλά και των παιδιών και της μητρότητας. Τα θαύματα του θαυμαστά.
Στη Χίο
Ο ναός του Αγίου Μάμαντος στη Χίο βρίσκεται σε ψηλό σημείο του χωριού Αφροδίσια κάτω από το νεότερο Δημοτικό Σχολείο.
Η μεταφορά των ιερών λειψάνων του αγίου Μάμαντος από την Αθήνα στα Αφροδίσια έγινε στις 18 Αυγούστου του 2001. Το γεγονός αυτό αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά και εκκλησιαστικά γεγονότα τόσο για τα Αφροδίσια, όσο και γενικότερα για ολόκληρη την Χίο. Η μεταφορά των λειψάνων έγινε με πρωτοβουλία του Συλλόγου εν Αττική Αφροδισιανών «Ο Άγιος Μάμας».
Το Πανηγύρι στα Αφροδίσια γίνεται κάθε χρόνο στις 2 Σεπτεμβρίου, ημέρα γιορτής του προστάτη του χωριού του αγίου Μάμαντος. Πρόκειται για ένα καθαρά παραδοσιακό Χιώτικο πανηγύρι , το οποίο κατά πολλούς είναι το ωραιότερο και μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού. Ξεκινάει το βράδυ της προηγούμενης ημέρας με τον πανηγυρικό Εσπερινό και συνεχίζεται ανήμερα στις 2 Σεπτεμβρίου με την Θεία Λειτουργία και το φαγητό – το πρωί – και με ένα μεγάλο γλέντι το βράδυ.
Την οργάνωση του πανηγυριού αναλαμβάνουν οι χωριανοί, γεγονός που καθιστά ακόμα πιο σημαντική την άποψη ότι πρόκειται για ένα από τα ωραιότερα πανηγύρια του νησιού. Αξίζει να το επισκεφτείτε!
Στην Κάρπαθο ο ναός του με την παράξενη κατασκευή
Τέσσερα μόλις χιλιόμετρα έξω από τις Μενετές Καρπάθου και με κατεύθυνση προς την Αρκάσα, στην περιοχή Εξίλες, ο αμαξωτός συναντά στα δεξιά έναν χωματόδρομο που περνά κοντά από το “σπίτι” του παγκόσμιου Αγίου Μάμαντος.
Μόλις λίγες δεκαετίες πίσω, γύρω στο 1940, και έρχονται στη μνήμη οι 196 μόνιμοι κάτοικοι, τα καλοφτιαγμένα περιβόλια και τα φορτωμένα αμπέλια, ακόμη και δύο χοροστάσια, εκεί μάθαιναν σκοπούς και χορούς σε ολάκερη τη κάτω Κάρπαθο!
Σήμερα στη μέση του κάμπου, ένα μικρό και ιδιαίτερο ξωμονάστηρο με μια παράξενη κατασκευή, κυρίως τον τρούλο που υψώνεται στον ουρανό, πρώτα μας προκαλεί, και με την απλότητα του δεν αργεί να αφήσει ερωτηματικά και να μας κατακτήσει.
Ο ναΐσκος υπολογίζεται ότι χτίστηκε τον 11ο αιώνα και διακοσμήθηκε με εντυπωσιακές τοιχογραφίες τον 13ο ή 14ο αιώνα.
Ο καθηγητής Ν. Κ. Μουτσόπουλος μελέτησε με προσοχή όλο το οικοδήμημα και διέκρινε στην αρχιτεκτονική του Αγίου Μάμαντος έντονες επιδράσεις αντίστοιχων αραβικών μνημείων και συγγένειες με τα κτίσματα των Παλατιών της Σαρίας. Παρόμοια κτίσματα στις Αραβικές χώρες ακόμη και στην Ελλάδα αναφέρονται ως Μετζίτ.
Η κατασκευή του Αγίου Μάμαντος ακόμη και σήμερα παραμένει ένας γρίφος, αφού δεν υπάρχουν στοιχεία για να βεβαιώσουν τις θεωρίες.
Στην Κάρπαθο η 2η μέρα του Σεπτέμβρη είναι αφιερωμένη στον Άγιο Μάμα, μια σπουδαία γιορτή, ένα ακόμη μοναδικό Καρπάθικο πανηγύρι, περιμένει τον προσκυνητή.
Την ευλογία του να έχουμε!
