O Κλήδονας, ή και Κλήδονες, είναι μια παράξενη και πανάρχαιη λαϊκή γιορτή που, όπως λένε, είναι μια συνέχεια της αρχαίας λατρείας από τις Διονυσιακές ακόμη γιορτές. Αλλοι υποστηρίζουν πως είναι Φραγκοβενετσάνικη γιορτή που διαδόθηκε στον τόπο μας, που κάπως βέβαια παρεφθαρμένο διατηρήθηκε σε μας μέχρι το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Εθιμο γιορτής που γινόταν στις 24 Ιούνη, ημέρα γιορτής του Αη-Γιάννη του Ριγανά (γιατί την ημέρα αυτή μάζευαν οι χωρικοί τη ρίγανη, μάλιστα την μάζευαν πολύ πρωί πριν βγει ο ήλιος και φυσικά την στέγνωναν στον ίσκιο.
Παραμονή της γιορτής, άναβαν από ξύλα, κλαδιά και φρύγανα φωτιές, έτσι που να λαμπαδίζει μεσούρανα η φλόγα. Αυτές τις φωτιές τις πηδούσαν μικροί μεγάλοι, γυναίκες και άντρες, από τρεις φορές και μ’ αυτό πίστευαν πως έτσι απομάκρυναν τα κακά πνεύματα και τις αθεράπευτες αρρώστιες από ανθρώπους και ζώα.
Για «ξάναμμα» φρύγανο στη φωτιά, έβαζαν το πρωτομαγιάτικο στεφάνι που το φύλαγαν για την ώρα αυτή, με την ελπίδα να τους φέρει γούρι και καλή σοδειά. Συγχρόνως στη θράκα έψηναν σκόρδα (πίστευαν πως τα ψητά σκόδα σταματάν τον πονοκέφαλο) κρεμμύδια, πατάτες, καλαμπόκια, τρώγοντας λοιπόν και πίνοντας τραγουδούσαν σατιρικά άσματα και χόρευαν σαν τρελοί γύρω από τη φωτιά.
Ετσι κάπως, όχι μόνον έριχναν τα βάσανα και τους κόπους έξω, αλλά νόμιζαν πως έδιωχναν, ξόρκιζαν τις μάγισσες και τις στρίγγλες.
Σ’ αυτή τη γιορτή, μέρος έπαιρναν και οι νέοι με τον δικό τους βέβαια τρόπο. Ενας τρόπος ήταν να μαζέψουν πιο πολλά κλαδιά και η φωτιά τους να είναι πιο μεγάλη από του γείτονα, άλλος τρόπος ήταν να βρουν ευκαιρία να συναντήσουν την καλή της καρδιάς τους, να ενοχλούν με ερωτόλογα τα κορίτσια και να τα προκαλούν.
Αλλοι πάλι, νέοι και γέροι, την ημέρα αυτή πήγαιναν τα ζώα στη θάλασσα τα έπλεναν, προπαντός τα πρόβατα, γιατί άρχιζε η εποχή του ζευγαρώματος. Την ίδια μέρα έδεναν στους κορμούς των δέντρων πλεγμένα χόρτα σε σχήμα σκοινιού, για να δένουν τα δέντρα, όπως νόμιζαν καρπούς.
Οι κοπέλες κατά παρέα στην γειτονιά, έβαζαν μέσα σ’ ένα μικρό σταμνί, η κάθε μία από ένα μήλο, που πάνω του έγραφαν, κεντητό με άνθη από λεμονιά, ή και γαρίφαλα το όνομά τους, ακόμη το μήλο το στόλιζαν με λουλούδια σαν μια μικρή ανθοδέσμη. Μερικές έβαζαν μέσα στο σταμνί και το δαχτυλίδι τους. Εριχναν μέσα και νερό στο σταμνί και το σκέπαζαν με ένα καθαρό και διάφανο κόκκινο πανί, το έδεναν με μια πολύχρωμη κορδέλα, “το κλείδωναν” για να μη εισχωρήσει το κακό μάτι και η κακογλωσσά. Το τοποθετούσαν σε μέρος δροσερό, να το βλέπουν, καθώς νόμιζαν, οι καλές μοίρες που κατέβαιναν απ’ τον έναστρο ουρανό, για να μοιράνουν τα μήλα στον εφτασφράγιστο κλήδονα, εκεί στων κοριτσιών την καλομοίρα τύχη.
Την ίδια βραδιά για τον ίδιο σκοπό, έβαζαν κάτω από το προσκεφάλι τους κάποια αρωματική πρασινάδα, όπως μόσκο, ματζουράνα, αρμπαρόριζα κ.ά. και περίμεναν μ’ αυτά να ονειρευτούν το παλικάρι της καρδιά τους. Και την παραμονή γιορτής όλα τα κορίτσια αντάμα πήγαιναν στη βρύση ή στο πηγάδι του χωριού να πάρουν το “αμίλητο νερό” και μπουκωμένες με νερό και το σταμνί στον ώμο, πρόσεχαν ποιο όνομα θα πρωτακούσουν, αυτό κατά το έθιμο, θα ‘ταν και τ’ όνομα του άντρα που θα παντρευόντουσαν.
Ακόμη έτρεχαν να βρουν και καθαρά νερά σε λίμνη ή ποτάμι και με την αντανάκλαση καθρέφτη ήθελαν να δουν μέσα στα νερά το πρόσωπο που αγαπούσαν.
Μετά απ’ αυτή την κοριτσίστικη τελετουργία οι κοπελιές μαζευόντουσαν το πρωί γύρω από το σταμνί, για ν’ ανοίξουν τον “Κλήδονα”. Για τη δουλειά αυτή έβρισκαν ένα μικρό απονήρευτο αγόρι και του έδεναν με μαντίλι τα μάτια. Το παιδί έβαζε το χέρι του στο σταμνί να πιάσει το πρώτο μήλο, τότες όλες έλεγαν τον παρακάτω στίχο:
Ανοίξατε τον Κλήδονα για τ’ Αγιαννιού τη χάρη,
κι όποια είναι τυχερή, Ρηγόπουλο να πάρει!!
Στη συνέχεια η κάθε κοπελιά έλεγε και απ’ ένα αυτοσχέδιο στίχο, όταν το παιδί προσπαθούσε να πιάσει ένα μήλο. Βασικά ο “Κλήδονας” ήταν γιορτή των κοριτσιών, μέρα που ένιωθαν λίγο λευτερωμένες, ξέδιναν και κυριαρχούσαν γύρω τους χαρούμενες και γελαστές.
Ακόμη σάρωναν κι’ ασβέστωναν τις αυλές, τοποθετούσαν τις γλάστρες με τα βασιλικά στα πέτρινα τους σκαλοπάτια, τα καμάρωναν και στα πλατύσκαλα έβαζαν εμπριμέ πιτσιλωτούς κρίνους.
Ετσι το κάθε τί με αρμονία και γυναικείο χάδι, στόλιζε γιορταστικά το χώρο, μαζί και το πρόσωπο κάθε κοριτσιού που γινόταν φωτεινό σαν ανοιξιάτικη μέρα.
