Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Αφοί Κυριακίδη Α.Ε.” το νέο βιβλίο του Χρήστου Φυλαχτού «Τελευταίο ηλιοβασίλεμα στον Θερμαϊκό».
Αρχές δεκαετίας 1990. Μια παρέα φοιτητών ανταμώνει για σπουδές στη Θεσσαλονίκη. Η ζωή ανοίγεται μπροστά τους. Μέσα από μια εργασία που τους αναθέτει ο δάσκαλος θα ξεδιπλωθούν άγνωστες πτυχές της ελληνικής επανάστασης του 1821 και της φοιτητικής ζωής.
Η κλοπή μιας ορειχάλκινης παράστασης από ένα μνημείο δίπλα στο μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας, θα μας καθηλώσει και θα μας κάνει μάρτυρες μιας ανατρεπτικής εξέλιξης.
Κοντά στην ιστορία της Επανάστασης που ξετυλίγεται μ’ έναν διαφορετικό τρόπο μπροστά μας, ζούμε μαζί με τους πρωταγωνιστές την καθημερινότητά τους, τα ενδιαφέροντα, τους προβληματισμούς τους για την επόμενη μέρα, τα πρώτα σκιρτήματα και τους έρωτες που εμφανίζονται στο διάβα τους.
Η εξέλιξη του μυθιστορήματος δε σταματά εκεί και καταπιάνεται επίκαιρα θέματα, όπως: εθελοντισμός, προσφορά, αιμοδοσία, παιδεία, υγιή πρότυπα, λαογραφία και παράδοση.
Μαζί τους θα ταξιδέψουμε στη Χαλκιδική, στη Θεσσαλονίκη, στη Νάουσα, στην Τρίπολη, στην Κύπρο και στην Κρήτη.
Τέλος ο δάσκαλος με τα μειλίχια χαρακτηριστικά θα προσδώσει κύρος και σεβασμό όπως αρμόζει στο ρόλο και στη θέση του. Συνάμα θα γίνει πρότυπο για τις γενιές που ακολουθούν και εποφθαλμιούν να βαδίσουν στα χνάρια του.
Συνέντευξη στο Best News
Τι σας ενέπνευσε να γράψετε το «Τελευταίο ηλιοβασίλεμα στον Θερμαϊκό»;
Μια παρέα φοιτητών πριν τριάντα χρόνια, όπου ήμουν και ο ίδιος μέλος, και ένας δάσκαλος-πρότυπο, που αν και έφυγε νωρίς, κατάφερε να μας εμπνεύσει και να μας κάνει να αγαπήσουμε το επάγγελμα του δασκάλου. Εκτός από τα προαναφερόμενα η άγνωστη ιστορία της επανάστασης του 1821 που είναι στενά συνδεδεμένη σε όλη την επικράτεια του ελλαδικού χώρου και ένας νεανικός έρωτας.
Ποιος είναι ο προσωπικός σας δεσμός με τη Χαλκιδική και πώς επηρεάζει τα έργα σας;
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Παλαιόχωρα Χαλκιδικής. Εκτός των πανεπιστημιακών μου σπουδών στη Θεσσαλονίκη και της στρατιωτικής μου θητείας τα υπόλοιπα τα πέρασα εκεί. Εκεί ξυπνάω το πρωί και βλέπω τις πρώτες ακτίνες του ήλιου, εκεί περπατώ στα πεσμένα φύλλα του φθινοπώρου, εκεί διδάσκω τους μικρούς μαθητές του δημοτικού σχολείου των Ζερβοχωρίων, εκεί μαθαίνω στα παιδιά ποδόσφαιρο στη Νίκη Πολυγύρου. Στις ακροθαλασσιές τα καλοκαίρια αγναντεύω τη γαλήνια θάλασσα, ενώ τον χειμώνα ακροπατώ στα χιονισμένα μονοπάτια του Χολομώντα που προσπαθεί με την ανασεμιά και το νεράκι που κρατάει στα σπλάχνα του να τα επιστρέψει τις δύσκολες καλοκαιρινές μέρες που σφύζει ο τόπος από ζωή.
Όλα τα παραπάνω επηρεάζουν τη γραφή μου που προσπαθώ να τα αποτυπώσω στο χαρτί με όσο γίνεται καλύτερες περιγραφές, ζωντανές εικόνες, ανησυχίες, προσωπικά συναισθήματα και λυρισμό .
Πώς καταφέρατε να συνδυάσετε ιστορικά στοιχεία με τη μυθοπλασία στο μυθιστόρημά σας;
Η αλήθεια είναι ότι η ιστορία πάντα με γοήτευε και με έλκυε, όμως σε τούτο το μυθιστόρημα ήθελα να γράψω κάτι διαφορετικό. Να παντρέψω την ιστορία με την καθημερινότητα, το χθες με το σήμερα. Έτσι λοιπόν μόλις ολοκλήρωσα την ιστορική έρευνα, άρχισα να πλάθω στο μυαλό μου χαρακτήρες ηρώων που να μπορεί ο καθένας να ανταπεξέλθει στον δικό του ρόλο. Συνάμα πρόσθεσα και κοινωνικά θέματα που χρόνο με τον χρόνο σβήνουν και πινελιές από φοιτητικούς έρωτες για να μας θυμίσουν πόσο ισχυροί και ανέμελοι είναι τα πρώτα χρόνια που τα σκιρτήματα αγάπης μας κάνουν να ξεχνάμε άλλου είδους προβλήματα που αγγίζουν τους μεγαλύτερους. Νομίζω ότι κατάφερα μέσα από τη μυθοπλασία των πρωταγωνιστών να περάσω τα ιστορικά στοιχεία τα οποία δύσκολα θα διάβαζε «ξερά» κάποιος.
Στην τελευταία σας δουλειά, ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να περάσετε στον αναγνώστη και πώς αυτό συνδέεται με τις σύγχρονες κοινωνικές συνθήκες;
Δεν είναι ένα. Είναι πάρα πολλά. Ο κάθε αναγνώστης όταν το διαβάσει θα κρατήσει αυτά που έχει ανάγκη και τον άγγιξαν περισσότερο. Ενδεικτικά σας αναφέρω μερικά τα οποία είναι ευδιάκριτα με την πρώτη ανάγνωση: Οι ανθρώπινες σχέσεις, η οικογένεια, ο εθελοντισμός, η φιλία, η αιμοδοσία, η ανάγκη να αποκτήσουμε ξανά υγιή πρότυπα, η επαφή με τις ρίζες, την ιστορία, τη λαογραφία και την παράδοση, η φιλία, η πίστη, η αγάπη για την πατρίδα, η αδιαφορία για τον συνάνθρωπο…
Πώς διαμορφώσατε τους χαρακτήρες των φοιτητών; Αντλήσατε στοιχεία από πραγματικούς ανθρώπους;
Ωραία ερώτηση! Είναι ένα πάντρεμα καθημερινών ανθρώπων με στοιχεία συμφοιτητών ή άλλων ανθρώπων που βρέθηκαν στο διάβα μου και χάθηκαν στον χρόνο. Η μνήμη τους ανέσυρε και προσπάθησε να τους κρατήσει ζωντανούς, ώστε να μη χαθεί η μαγεία εκείνων των χρόνων που πέρασε ανεπιστρεπτί. Είναι για μένα σημαντικό ότι όλοι αυτοί οι ήρωες που αναφέρονται στο βιβλίο άγγιξαν την ψυχή μου και με βοήθησαν να φτάσω εδώ που έφτασα. Χάρη σε αυτό το βιβλίο ταξίδεψα και πάλι πίσω και τους ξανασυνάντησα θυμίζοντάς με έστω για μια ακόμη φορά ότι οι άνθρωποι ξεχνιούνται όταν πάψουν να υπάρχουν στην καρδιά και στο μυαλό μας.
Μπορούν οι μύθοι και οι παραδόσεις να διατηρηθούν ζωντανοί στη σύγχρονη εποχή;
Νομίζω πως μπορούν, αρκεί οι παππούδες, οι γιαγιάδες, οι γονείς και οι δάσκαλοι να δώσουν τον απαιτούμενο χρόνο στις νέες γενιές και να το ξαναπιάσουν από την αρχή. Ταυτόχρονα να αξιοποιήσουν την τεχνολογία σ’ αυτήν την κατεύθυνση και να χρησιμοποιηθεί σωστά και με φειδώ.
Πώς επηρεάζει η γεωγραφία την ψυχοσύνθεση ενός ανθρώπου;
Νομίζω ότι την επηρεάζει. Μεγάλωσα στους πρόποδες του Χολομώντα, στην Παλαιόχωρα, όπως προανέφερα πιο πάνω, έχοντας κοντά μας την Αρναία, τον Πολύγυρο και τη Θεσσαλονίκη. Οι καιρικές συνθήκες τον χειμώνα ήταν δύσκολες, ειδικά στα μαθητικά και φοιτητικά μου χρόνια, με αποτέλεσμα πολλές φορές δεν μπορούσαμε να μετακινηθούμε εκτός χωριού. Με τον τρόπο αυτό εκτιμήσαμε τις ανθρώπινες σχέσεις με τους συγχωριανούς και τους συγγενείς. Βιώσαμε από διαφορετική σκοπιά τον εθελοντισμό, τη βοήθεια στον συνάνθρωπο, την ανάγκη να μορφωθούμε και να καλυτερέψουμε τις συνθήκες ζωή μας. Κάποια στιγμή ένα δικό μου άτομο χρειάστηκε αίμα και ευθύς έτρεξαν να δώσουν αρκετοί αίμα. Αυτό άγγιξε την καρδιά μου και δεν το ξέχασα ποτέ. Μεγάλο ρόλο για μένα πέρα από τη γεωγραφία έπαιξαν και οι δουλειές των ανθρώπων. Αυτή η καθημερινή επαφή με τη γη και την ύπαιθρο μας έκανε να εκτιμήσουμε το ψωμί των γονιών μας, αλλά και τις θυσίες τους για να έχουμε μια καλύτερη ζωή.
Πώς η διδασκαλία σας επηρεάζει τη συγγραφή σας και ποια ήταν η αλληλεπίδραση των μαθητών σας με τα έργα σας;
Τα παιδιά είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας μας. Δεν κρύβονται ούτε επιδιώκουν τίποτα. Αυτή η καθημερινή επαφή και αλληλεπίδραση με βοηθάει να βλέπω μέσα από τα αθώα μάτια τους τον κόσμο που μέρα με τη μέρα αλλοιώνεται και αποξενώνεται. Οι μαθητές μού μεταφέρουν χωρίς να το γνωρίζουν τα ενδιαφέροντα, τις προτιμήσεις, τις ανησυχίες, τους προβληματισμούς, τις ανάγκες αλλά και τον τρόπο που πρέπει να τα αντιμετωπίζουν οι μεγάλοι. Μου υποδεικνύουν απλές λύσεις αλλά και προσεγγίσεις θεμάτων που για τους μεγάλους είναι σοβαρά θέματα, όμως για τους μικρούς μαθητές μου απλά κάτι μακρινό και ασήμαντο. Τέλος με βοηθάνε στο ποια γλώσσα είναι πιο κοντά τους για να διαβάσουν τα γραφόμενά μου.
Τα βιβλία σας αναδεικνύουν πτυχές της λαϊκής παράδοσης και της ιστορίας της Χαλκιδικής. Ποιες παραδοσιακές αξίες πιστεύετε ότι είναι σημαντικό να διατηρηθούν και να περάσουν στις επόμενες γενιές;
Ο σεβασμός, η αγάπη για τον τόπο και τον διπλανό, η ενασχόληση με τα προβλήματα της περιοχής, η συμμετοχή και οι δράσεις που προάγουν τη λαογραφία, τον πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμα, την παράδοση, η συνέχιση και εκμάθηση της ιστορίας και της παραδοσιακής διατροφής.
Ποια είναι η γνώμη σας για τη σημερινή κατάσταση της παιδικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα και πώς πιστεύετε ότι μπορεί να ενισχυθεί το ενδιαφέρον των παιδιών για το διάβασμα;
Σήμερα τα παιδιά δε διαβάζουν παιδικά βιβλία. Δεν έχει να κάνει το αν υπάρχουν αξιόλογα βιβλία. Ίσα ίσα τα τελευταία χρόνια γράφονται και εκδίδονται αξιόλογα παιδικά βιβλία και παραμύθια. Έχει να κάνει με τα πρότυπα που δίνουμε στα παιδιά και τον τρόπο ζωής που έχουμε υιοθετήσει όλοι μας. Είτε σαν γονείς είτε σαν δάσκαλοι είτε ως κοινωνία.
Πρέπει να τους δώσουμε διαφορετικά πρότυπα και ταυτόχρονα μέσα από βιωματικά εργαστήρια να αντιληφθούν τη σημασία, αλλά και τη μαγεία που κρύβει ο μυστικός κόσμος των βιβλίων. Αν χρειαστεί να το διαβάσουμε οι ίδιοι, ώστε να παρασυρθούν μαζί μας σε απάτητα μονοπάτια γνώσης, ομορφιάς και αφήγησης. Μπορούμε επίσης να επιστρατεύσουμε, αν υπάρχει παππούς ή γιαγιά στο σπίτι, για να τους διηγηθούν αρχικά δικά τους παραμύθια και στη συνέχεια να ξεφυλλίσουν παραμύθια ή παιδικά βιβλία.
Τέλος μια θεατρική παράσταση (είτε συμμετέχουν είτε παρακολουθούν), μια βόλτα σε βιβλιοπωλεία ή σε μια βιβλιοπαρουσίαση, τους δίνει επιπλέον κίνητρα για να ανακαλύψουν κάτι διαφορετικό.
Στη δουλειά σας, παρατηρούμε την έντονη παρουσία της ντοπιολαλιάς. Πόσο σημαντικό είναι για εσάς να ενσωματώνετε αυτές τις γλωσσικές παραδόσεις στη συγγραφή σας;
Ο αείμνηστος δάσκαλος Χρίστος Τσολάκης μας έλεγε: «Το παιδί πρέπει πρώτα να βυζάξει το γάλα της μάνας και έπειτα να αναζητήσει κάτι άλλο». Κάπως έτσι είναι και η ντοπιολαλιά. Αν δε τη διδάξουμε στους μαθητές δε θα μάθουν ποτέ τη σημασία που έχει η χρήση της κάθε λέξης. Σε αρκετές μάλιστα περιπτώσεις έχει διπλή και τριπλή σημασία. Ταυτόχρονα κρατάμε άρρηκτη τη σχέση του χθες με το σήμερα. Χρησιμοποιώντας τες τις διατηρώ στο λεξιλόγιο μας και συνάμα προσέχουν οι αναγνώστες την εξέλιξη της γλώσσας με το πέρασμα των χρόνων. Για μένα είναι παρακαταθήκη για το μέλλον.
Από ποια βιβλία ή έργα συγγραφέων αντλείτε έμπνευση για τα δικά σας έργα;
Εξαρτάται από το τι θέλω να γράψω. Συνήθως διαβάζω ιστορικά, όμως κατά καιρούς διαβάζω και λογοτεχνικά. Οι αγαπημένοι μου συγγραφείς είναι: ο Μενέλαος Λουντέμης, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, η Πηνελόπη Δέλτα, η Λίτσα Ψαραύτη, ο Αντώνης Σαμαράκης, η Διδώ Σωτηρίου, ο Παντελής Καλιότσος κ.α.. Πρόσφατα διάβασα ξανά τον Αλχημιστή του Κοέλο και Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο του Ισίδωρου Ζουργού.
Εχετε κάποια νέα σχέδια για μελλοντικά έργα που θα θέλατε να μοιραστείτε;
Ήδη ετοιμάζω ένα λεύκωμα για την Ένωση Δημοτικών Ραδιοφώνων και Τηλεοράσεων της χώρας. Ταυτόχρονα συλλέγω υλικό για ένα άρθρο που σχετίζεται με τους πρόσφυγες στη Βόρεια Χαλκιδική και θα εκδοθεί τον Ιούνιο. Συνάμα συγγράφω τη συνέχεια του τελευταίου μου βιβλίου «Τελευταίο ηλιοβασίλεμα στον Θερμαϊκό». Απλά στο νέο μου βιβλίο θα αγγίξω ευαίσθητα θέματα και χορδές μέσα από τη ζωή ενός παραολυμπιονίκη της διπλανής πόρτας.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος»: Χριστουγεννιάτικα εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά