Ένα αρχαίο ρωμαϊκό άγαλμα του 1ου αιώνα π.Χ. της θεάς Αθηνάς που εδώ και 200 χρόνια δεν ήταν προσβάσιμο στο ευρύ κοινό θα εκτίθεται από τις 25 Ιανουαρίου στον χώρο τέχνης Wrightwood 659 του Σικάγο των ΗΠΑ.
Το Ίδρυμα Halsted A&A Foundation απέκτησε το ρωμαϊκό άγαλμα της Αθηνάς όμως προτού περιέλθει στην κατοχή του το 2023, ανήκε στην ίδια βρετανική οικογένεια για σχεδόν 260 χρόνια. Ο γαιοκτήμονας και πολιτικός William Weddell απέκτησε αρχικά το γλυπτό στα μέσα του 1700 στη Ρώμη για το κτήμα του στο Βόρειο Γιόρκσαϊρ, όπου το εγκατέστησε σε μια ειδικά κατασκευασμένη κόγχη – γκαλερί που σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Robert Adam. Να σημειωθεί ότι ο Weddell ήταν μανιώδης συλλέκτης αρχαιοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της λεγόμενης Αφροδίτης του Jenkins.
Αμάλγαμα δύο γλυπτών: Η μοναδικότητα του αγάλματος της Αθηνάς που εκτίθεται μετά από 200 χρόνια
Η επιμελήτρια του Ιδρύματος σημειώνει ότι το άγαλμα είναι ένα αμάλγαμα δύο γλυπτών από διαφορετικές εποχές – το κεφάλι από ένα που κατασκευάστηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αυγούστου (31 π.Χ.-14 π.Χ.) και το σώμα που δημιουργήθηκε επί Κλαύδιου (41 π.Χ.-54 π.Χ.). Επιπλέον, «όπως πολλά γλυπτά που πωλούνται στη Ρώμη τον 18ο αιώνα στην Ιταλία, η φιγούρα αποτελείται από αρχαία και σύγχρονα θραύσματα», αναφέρει σε ανακοίνωσή της.
«Η πρακτική της συναρμολόγησης των γλυπτών δεν ήταν πάντοτε μια προσπάθεια εξαπάτησης των πελατών», πρόσθεσε η επιμελήτρια. «Αντίθετα, πολλοί αγοραστές προτιμούσαν ολοκληρωμένα κομμάτια, ακόμη και αν αποτελούνταν από άσχετα μέρη». Οι αναστηλωτές της εποχής ανέθεταν συχνά σε γλύπτες να δημιουργήσουν νέα μέρη για αγάλματα, όταν δεν υπήρχαν κατάλληλα αρχαία θραύσματα. «Τα μεγαλύτερα αποκατεστημένα μέρη αυτής της φιγούρας είναι το κατάλληλο αριστερό χέρι και ένα τμήμα που εκτείνεται από τη γραμμή του σαγονιού μέχρι το στήθος», είπε.
Γνωστή ως Μινέρβα η Αθηνά – Τα αγάλματα που προτιμούσαν οι Ρωμαίοι
Όσο για το γιατί το γλυπτό είναι γνωστό ως Αθηνά και όχι ως Μινέρβα -το αρχαίο ρωμαϊκό αντίστοιχο της Ολυμπιάδας- η επιμελήτρια εξήγησε ότι στην πραγματικότητα αρχικά ονομαζόταν Μινέρβα. «Τον 18ο αιώνα, η Αθηνά ήταν γνωστή στους Βρετανούς πριηγητές ως Μινέρβα, πιθανότατα επειδή μάθαιναν λατινικά στο σχολείο και όχι αρχαία ελληνικά και επομένως ήταν εξοικειωμένοι με τα λατινικά ονόματα των θεοτήτων», λέει. «Ο ιδιοκτήτης του 18ου αιώνα ονόμασε το άγαλμα Μινέρβα, και στη συνέχεια δημοσιεύτηκε και με αυτό το όνομα».
Όμως τα γλυπτά από τα οποία αποτελείται ήταν της Αθηνάς, η οποία είναι εύκολα αναγνωρίσιμη από όσα φέρει. «Το κεφάλι έχει το κράνος της Αθηνάς και ο κορμός έχει την αιγίδα της Αθηνάς που διασχίζει το στήθος της. Την εποχή που σκαλίστηκαν αυτά τα κομμάτια, το κλασικό στυλ ήταν στη μόδα. Με άλλα λόγια, οι αρχαίοι Ρωμαίοι πελάτες ήθελαν γλυπτά που αντανακλούσαν την εμφάνιση της αρχαίας ελληνικής και ελληνιστικής Ελλάδας».
Το Ίδρυμα Halsted A&A συλλέγει και δανείζει τακτικά τα κομμάτια του σε μουσεία σε όλο τον κόσμο, ενώ το Wrightwood 659 έχει φιλοξενήσει αρκετές εκθέσεις που διοργανώθηκαν από το ίδρυμα. Η χρονική στιγμή της έκθεσης της Αθηνάς έρχεται λίγο πριν από την πολυαναμενόμενη περιοδεύουσα έκθεση Myth and Marble: Αρχαία ρωμαϊκή γλυπτική από τη συλλογή Torlonia ανοίγει στο Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο (15 Μαρτίου-29 Ιουνίου), φέρνοντας για πρώτη φορά στη Βόρεια Αμερική 58 σπάνια εκθέματα αρχαίων ρωμαϊκών γλυπτών.
