Marty Goddard: Η άγνωστη εφευρέτρια του κιτ βιασμού που έχει συμβάλει στον εντοπισμό και τη σύλληψη άπειρων δραστών

Ήταν το 1974 όταν μια 31χρονη διαζευγμένη γυναίκα, η Marty Goddard, μπήκε για πρώτη φορά σε ένα κέντρο στο Σικάγο που παρείχε υποστήριξη σε εφήβους που το είχαν σκάσει από το σπίτι. Οι «ανήλικοι δραπέτες» της εποχής δεν ήταν ελεύθερα πνεύματα με την επιθυμία να εξερευνήσουν τον κόσμο έξω από το σπιτι τους. Ήταν, σε μεγάλο ποσοστό, άστεγοι με αυτοκτονικές σκέψεις. Όπως θα διαπίστωνε, επιπλέον, η Marty πολλά κορίτσια κουβαλούσαν την ενοχή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και την ντροπή της ενδοοικογενειακής βίας.

Η δεκαετία του ‘70 απέχει μισό αιώνα και μία αιωνιότητα από το σήμερα. Η αντιμετώπιση των περιστατικών της γυναικείας, ακόμα και της παιδικής, κακοποίησης ήταν διαφορετική. Σε ένα ψυχιατρικό εγχειρίδιο εκείνης της εποχής γράφει ότι η αιμομιξία συνέβαινε σε μία οικογένεια ανά εκατομμύριο. Συμπληρώνει πως ακόμα και σε εκείνες τις «εξαιρετικά σπάνιες» περιπτώσεις, μπορεί να ευθυνόταν το κορίτσι και όχι π.χ. ο πατέρας ή ο θείος. Επίσης η έννοια του βιασμού εντός του γάμου δεν υφίστατο καν, νομικά. Ως βιασμός αναγνωριζόταν μόνο εκείνος που συνέβαινε σε έναν σκοτεινό δρόμο, από έναν άγνωστο άντρα. Οπότε οι γυναίκες καλά θα έκαναν να μην κυκλοφορούν μόνες το βράδυ και φυσικά να μην είναι «προκλητικά» ντυμένες.

Εκείνες που τολμούσαν να καταγγείλουν βιασμό ήταν μόλις μία στις δέκα, σύμφωνα με στατιστικές. Ακόμα και τότε δεν είχαν πολλές ελπίδες να δουν τον δράση να συλλαμβάνεται και, ακόμα περισσότερο, να καταδικάζεται.

Στους New York Times μιλάει η συγγραφέας Pagan Kennedy για τα θύματα. Συγκεκριμένα, αναφέρει πως αν μια επιζήσασα κατέφευγε στο νοσοκομείο οι νοσηλεύτριες, λόγω άγνοιας, κατέστρεφαν τα στοιχεία του εγκλήματος. Και όταν μετά πήγαινε στο αστυνομικό τμήμα, πιθανότατα κατέληγε να νιώθει σαν να ανακρίνεται η ίδια ως ύποπτη.

«Ένα εγχειρίδιο εκπαίδευσης αστυνομικών στο Σικάγο από το 1973 έγραφε: “Πολλές καταγγελίες για βιασμό δεν είναι θεμιτές. Είναι ατυχές το γεγονός ότι πολλές γυναίκες ισχυρίζονται ότι βιάστηκαν προκειμένου να πάρουν εκδίκηση από έναν άπιστο εραστή”» σύμφωνα με το άρθρο των New York Times. Η Kennedy αναφέρει ότι οι αστυνομικοί ρωτούσαν τι φορούσαν οι γυναίκες και αν είχαν «προκαλέσει» τον δράστη. Ακόμα και αν το είχαν απολαύσει. Έκαναν ό,τι θα αποκαλούσαμε σήμερα «victim blaming».

Ακόμα και τότε, ωστόσο, πριν από την έλευση της εξέτασης DNA, υπήρχαν τα μέσα να εντοπιστεί ο δράστης, για παράδειγμα, με το δείγμα αίματος που ενδεχομένως να υπήρχε σε ευρήματα όπως τα ρούχα ή τα νύχια του θύματος. Αυτά τα στοιχεία θα υποστήριζαν πολύ πιο σταθερά μια υπόθεση από μια «απλή» γυναικεία μαρτυρία, η οποία μάλιστα όπως φαίνεται στη δεκαετία του ‘70 αντιμετωπιζόταν στην καλύτερη περίπτωση επιφυλακτικά και στη χειρότερη, εχθρικά. Αυτά τα δεδομένα είχε στα χέρια της η Goddard την περίοδο που εργαζόταν στο κέντρο υποστήριξης εφήβων και άρχισε να αντιλαμβάνεται πόσο πολλά κορίτσια είχαν υποστεί κακοποίηση.

Την ίδια εποχή έσκασε ένα κύμα γυναικείων καταγγελιών για βιασμούς, που οι New York Times παρομοιάζουν σε μαζικότητα με το σημερινό #metoo (αν και όχι σε συμπερίληψη: εκείνες οι καταγγελίες προέρχονταν από λευκές, εύπορες γυναίκες – ο λόγος μιας μαύρης δεν μετρούσε το ίδιο). Η επιρροή του στην κοινή γνώμη διευκόλυνε την Goddard ώστε μαζί με μια ακτιβίστρια και στενή συνεργάτιδά της, τη Cynthia Gehrie, να προσεγγίσει τον πολιτειακό γενικό εισαγγελέα του Σικάγο, Bernard Carey, και να τον πείσει να της παραχωρήσει πρόσβαση στα αστυνομικά τμήματα.

Παρακολουθώντας από κοντά τη διαχείριση των καταγγελιών, συνειδητοποίησε ότι τα προβλήματα ξεκινούσαν από το ότι κανένας δεν καθοδηγούσε τους γιατρούς και τους νοσηλευτές ώστε να συγκεντρώνουν σωστά τα στοιχεία. Πώς θα μπορούσε όμως να γίνει αυτή η συλλογή ολοκληρωμένα και με ακρίβεια; Η απάντηση ήρθε στο μυαλό της στη μορφή ενός κιτ με μπατονέτες, σωληνάρια και οδηγίες χρήσης. Ενός κιτ βιασμού.

Όταν ωστόσο παρουσίασε την ιδέα της στον αξιωματούχο της αστυνομίας με τον οποίο συνεργαζόταν τότε, Louis Vitullo, ήρθε αντιμέτωπη με ένα ξέσπασμα θυμού που της άφησε την εντύπωση ότι η ιδέα της δεν θα γινόταν ποτέ πραγματικότητα. Μέχρι που μια μέρα -σύμφωνα με τη μαρτυρία της συνεργάτιδας της Goddard, Cynthia Gehrie, στους New York Times- o Vitullo κάλεσε την Goddard στο γραφείο του και της έδειξε την πρότασή της υλοποιημένη σε ένα κουτί με όλα τα εργαλεία που είχε προτείνει η ίδια – συν κάποιες δικές του προσθήκες. Όπως όμως επιβεβαιώνουν διαφορετικά άτομα στο περιβάλλον της Goddard, ο αξιωματούχος την εκβίασε να δώσει το δικό του όνομα στο κιτ, διαφορετικά δεν θα το προχωρούσε.

Η αρθρογράφος των New York Times πιστεύει ότι ένας λόγος που η Goddard ενέδωσε στην άδικη απαίτησή του ήταν γιατί φοβόταν πως στις αρχές των 70s μια εφεύρεση με την υπογραφή μιας γυναίκας και μάλιστα χωρίς επίσημη θέση ή επιστημονικό υπόβαθρο δεν θα είχε καμία τύχη. Παρ’ όλα αυτά αποφάσισε να διοχετεύσει την ενέργειά της στη διάδοση του «Vitullo kit», όπως κατέληξε να ονομαστεί, με την υποστήριξη ιδρυμάτων (ανάμεσα σε αυτά ήταν και το Playboy Foundation του Hugh Hefner).

Έτσι, το 1978 η Goddard διένειμε τα πρώτα κιτ βιασμού σε νοσοκομεία του Σικάγο, εκκινώντας ένα πιλοτικό πρόγραμμα. Όπως αποδείχτηκε, εκείνα τα κουτιά είχαν διπλή χρησιμότητα: λειτουργούσαν και ως επιστημονικά εργαλεία συλλογής στοιχείων και ως αξεσουάρ που βοηθούσαν στην αναπαράσταση των γεγονότων σε μια δίκη. «Η κυρία Goddard δεν είχε επινοήσει μόνο το κιτ αλλά και έναν νέο τρόπο δίωξης του βιασμού. Πλέον, όποτε κατέθετε το θύμα, δεν χρειαζόταν να το κάνει μόνη. Γιατροί, νοσηλευτές και ιατροδικαστές υποστήριζαν τη δική της εκδοχή των γεγονότων – το κιτ βιασμού είχε γίνει ένας ακόμα χαρακτήρας στις δίκες. Ένας ακόμα μάρτυρας» σχολιάζουν οι New York Times. Η σύλληψη και η καταδίκη σε 60 χρόνια κάθειρξης του 28χρονου William Johnson το 1979 ήταν η πρώτη που επιτεύχθηκε με τη βοήθεια του κιτ βιασμού.

Ωστόσο η Goddard όχι απλά δεν πήρε τα εύσημα της ιδέας αλλά τα επόμενα χρόνια, τα οποία αφιέρωσε στη διάδοσή της, ήρθε αντιμέτωπη με μια άνευ προηγουμένου εχθρότητα. Η δεκαετία του ‘80 ήταν, θεωρητικά, μια εποχή αναγνώρισης για την Goddard, από την άποψη ότι είχε αρκετή χρηματοδότηση και υποστήριξη ώστε να ταξιδεύει από πολιτεία σε πολιτεία των ΗΠΑ και να ξεκινάει πιλοτικά προγράμματα όπως εκείνο του Σικάγο. Στο μεταξύ όμως, σύμφωνα με μια δική της, σπάνια μαρτυρία, δοκιμάστηκαν και οι ψυχικές και οι σωματικές αντοχές της: «Πάρα πολλοί με προσέβαλαν ευθέως» θα θυμόταν. Αμφισβητούσαν την κρίση της, κάνοντάς της ερωτήσεις όπως: «Είσαι μπάτσος ή εισαγγελέας;».

Η συνεργάτιδα και φίλη της, Gehrie, είπε στην αρθρογράφο των New York Times ότι, επιπλέον, στο τέλος της δεκαετίας του ‘70 είχε πέσει θύμα βιασμού και η ίδια η Goddard, από έναν άγνωστο άντρα που την είχε απαγάγει στη Χαβάη και την είχε απειλήσει με μαχαίρι. Δεν αποσαφηνίζεται το γιατί εκείνος ο άντρας δεν εντοπίστηκε ποτέ και συνέχισε να κυκλοφορεί ελεύθερος.

Το βέβαιο είναι ότι στα 80s η Goddard άρχισε να βυθίζεται στον αλκοολισμό και σταδιακά αποσύρθηκε όχι μόνο από τη δημοσιότητα αλλά ακόμα και από τους συγγενείς και φίλους της. Όταν άρχισε η Kennedy τις προσπάθειες εντοπισμού της για τις ανάγκες του ρεπορτάζ, χρειάστηκε να γίνει ντετέκτιβ μέχρι να ανακαλύψει ότι γύρω στα 2006-7 είχε περάσει κάποιο διάστημα σε τροχόσπιτο στην Αριζόνα. Τα στοιχεία την οδήγησαν σε έναν οίκο ευγηρίας όπου έμαθε ότι η εφευρέτρια του κιτ βιασμού είχε πεθάνει το 2015, σε ηλικία 74 ετών. Ο θάνατός της δεν είχε φτάσει ποτέ στις ειδήσεις. Ο ανιψιός της, Scott Goddard, με τον οποίο κατάφερε να έρθει σε επαφή η αρθρογράφος και δημοσιογράφος, πρόσθεσε κάποιους από τους κρίκους που έλειπαν από την αλυσίδα της ζωής της εφευρέτριας, λέγοντας στην Kennedy ότι μέχρι το 2000 η θεία του είχε γίνει ερημίτισσα και πως γύρω στο 2010 ο αλκοολισμός την είχε οδηγήσει σε παρανοϊκές σκέψεις – για παράδειγμα, πίστευε ότι οι φίλοι της σχεδίαζαν να τη δολοφονήσουν.

Την περίοδο της πτώσης της Goddard, στα τέλη της δεκαετίας του ‘80, τα κιτ βιασμού εξελίχθηκαν ριζικά, καθώς ένωσαν τις δυνάμεις τους με την εξέταση DNA που πλέον θα συνέδεε ένα έγκλημα με τον δράστη όχι μόνο με ίχνη αλλά με μια ξεκάθαρη γραμμή. Παρ’ όλα αυτά, λόγω του υψηλού κόστους ανάλυσης των στοιχείων, πολλά από εκείνα τα κουτιά κατέληξαν να στοιβάζονται σε αποθήκες, εν αγνοία των επιζήσασων από βιασμούς που είχαν συγκεντρώσει όλη την τόλμη και την ψυχική αντοχή τους για να καταγγείλουν τους κακοποιητές τους. Η αποκάλυψη, το 2016, ότι περίπου 400.000 κιτ βιασμών –κάποια, από τη δεκαετία του ‘80– δεν είχαν ελεγχθεί ποτέ πυροδότησε μια καμπάνια χρηματοδότησης που κατέληξε στην ανάλυση εκείνων των δειγμάτων, τη σύλληψη και τη καταδίκη πολλών βιαστών και κατά συρροή βιαστών.

Σήμερα, μισό αιώνα και μία αιωνιότητα μετά την ιδέα της Goddard, μια νέα γενιά εφευρετών αναζητά τρόπους να κάνει τα κιτ βιασμού ακόμα πιο αποτελεσματικά αλλά και οικονομικά στη χρήση Και επιτέλους, το όνομα εκείνης της γυναίκας, που βοήθησε άπειρες άλλες να δικαιωθούν και δικαστικά και ηθικά, έρχεται στην επιφάνεια.